Vanuit Georgië fietsen we bij Bagratashen de grens over. Armenië is alweer land #19! Per direct geen mooi land te noemen. We zien veel vergane Sovjetglorie. Overal fabrieken, gebouwen, auto’s en bussen die staan weg te roesten. Geen inspirerende binnenkomst. Het mooie hiervan, is dat het vanaf nu alleen maar beter kan worden.

Het vinden van een geldautomaat die wel ergens bij de grens was, maar we niet zagen, is een lastige. De dorpjes hebben geen geldautomaten. En wij hebben nog geen Armeense drammen. Wisselen lukt nog net ergens. Gelukkig maar, want het duurt nog zeker 2 dagen voor we weer aan lokaal geld kunnen komen. Tegen onze zin in, fietsen we een stuk in het donker. Niet erg handig, want het wegdek is een lappendeken van gerepareerde stukken weg tussen de gaten. Er is weinig accommodatie onderweg en we hebben een motel op booking.com geboekt. We merken dat vooraf boeken verstandig is, juist omdat het seizoen voorbij is en er anders niet op gasten gerekend wordt. Bij beperkte mogelijkheden willen we graag zekerheid. Kamperen is nu echt van de baan. De temperatuur daalt ’s nachts richting het vriespunt.

Bij aankomst wisten ze bij dit motel alsnog van niets, maar via een Engelssprekende dame aan de telefoon is alles zo geregeld. Fijn! De overnachtingen blijken in Armenië helaas een stukje duurder te zijn dan in Turkije en Georgië en daarvoor krijg je minder kwaliteit en minder schone ruimtes…

We hebben 2,5e dag nodig om vanaf de grens naar Yerevan, de hoofdstad van Armenië, te fietsen. Onderweg willen we wat kloosters bekijken. Natuurlijk staan ze boven op een berg wat nog meer klimmen betekent. Armenië is überhaupt een land met veel bergen en vooral veel korte klimmetjes, waardoor elke afdaling gelijk beloond of beter gezegd bestraft wordt met een klim. (Hadden we dan toch voor het platte Azerbeidzjan moeten kiezen?). We slaan het klooster Hagpat over, omdat deze véél te hoog ligt. Het klooster Sanahin heeft tenminste een gondel 😉 Een gondel is echter vooral zinvol als die werkt en dat doet hij al 2 jaar niet meer… We besluiten niet nog eens 300 hoogtemeters te maken maar omhoog te liften. Liften ‘mag’ hier volgens onze principes. We gaan namelijk een zijweg in en snijden er niets mee af. We plaatsen de fietsen met de gehele bagage bij een winkeltje, vragen om toestemming en vragen daarmee impliciet een oogje in het zeil te houden. 😉 We krijgen van de eerste de beste auto een lift. De auto is een taxi met 2 missionarissen uit Amerika. We vinden dat bijzonder in dit Christelijke land. 1.700 jaar geleden, in 301 was Armenië het eerste land die het Christendom als staatsgodsdienst aannam… Van de bevolking is 98% Christelijk, waarbij 94% Armeens-Orthodox. Wat deze Amerikanen hier doen is ons onduidelijk. Ze hebben zich zelfs de ingewikkelde taal eigen moeten maken. Ze vermaken zich in ieder geval erg goed. En voor ons doen ze een goede daad. Ze nemen ons mee in hun taxi en betalen de taxi. Wij komen daarmee snel boven en weten naar mate we verder stijgen dat fietsen echt niet grappig zou zijn geweest. Het klooster is wel mooi, maar zou al die inspanning net niet waard zijn.

Het volgende klooster is Kobayr. Vanaf de doorgaande route een stevige wandeling van 10-15 minuten omhoog. Ze zijn de hele boel aan het herstellen en is daardoor een zooitje. Onderweg naar boven krijgen we van een dame wat besjes waarvan ze laat zien dat je ze kan eten. Zoals altijd nemen we aan dat het goed is en eten de besjes op. Misschien erg naïef en het is de vraag wanneer we daar een keer nadelige effecten van ervaren 😉 Deze besjes vol zaden zijn lekker zoet! Maar de nasmaak is wat wrang en doet ons denken aan de kaki’s die we net zo vaak rijp als onrijp hebben gegeten.

Als je ooit een kaki onrijp hebt gegeten weet je wat we bedoelen…! Onrijpe kaki’s bevatten veel looizuur of hydrolyseerbare tannine. Dit zorgt voor een enorm wrange smaak. Auke en ik gooien niet snel eten weg (we zijn natuurlijk tegen verspilling) en een aangesneden kaki gaat dus op. Zowel Georgië als Armenië hangt vol met kaki’s en de tijd is rijp… nu de kaki nog. Elke keer dat de kaki toch niet rijp was ervaren we de flauwe smaak (in plaats van heerlijk zoet) en daarna een ongelooflijk onprettig gevoel dat het niet zakt. Niet door de keel, de slokdarm of de maag. Een kwartje kaki geeft gelijk een vol gevoel. Ik zeg een “nieuw dieetmiddel voor de doorzetter”!
We zien op internet waarschuwingen dat je (onrijpe?) kaki’s niet aan dieren mag voeren vanwege spijsverteringsproblemen die daardoor kunnen ontstaan. Nou dat geldt niet alleen voor dieren. Wat blijkt; tannines hebben een samentrekkende effect. Tannine bindt zich aan eiwitten met als gevolg dat de eiwitten gefixeerd worden. Je mond voelt na een hap stroever en trekt samen, fixeert licht. “De mond?!” En slokdarm. En maag en misschien zelfs de darmen. “Licht?!” Dat is een understatement. [Deze info komt van wikipedia, hebben we niet bij het Voedingscentrum gecontroleerd maar proefondervindelijk helaas wel vastgesteld…] Je bent gewaarschuwd.

Het is zaterdagmiddag, 4 dagen na de aanvraag van het Iraans visum in Tbilisi. We hebben de uitslag. We slaan stijl achterover. We hebben 4 weken voor niets gewacht. Een bezoekje aan de ambassade en we krijgen het antwoord in het weekend. Een antwoord dat we niet zagen aankomen. “Your visa application has been rejected. Reason for rejection: Please apply via host in Iran”. Wat??????
Wij hebben nog geen simkaart dus geen mogelijkheden tot acties (buiten Wifi om). We moeten even bijkomen van dit bericht en bedenken zondag op de fiets wat we moeten doen. Opnieuw het visum aanvragen is een zekerheid. We doet dit diezelfde avond gelijk via ‘onze host’ en Iraniër Hadi. Wordt vervolgd.*

* Meer over het Iraanse visum, lees hiervoor het aparte verhaal over Iran.
Aangekomen in Yerevan blijkt dit een grijze stad. Al is het omdat de zon zich weinig laat zien in de 3 dagen dat we hier zijn. Yerevan heeft een bruisend uitgaansleven en straatleven, maar wellicht is dat meer aan de zomer gekoppeld. De straten en parken zijn versierd met klassieke en moderne kunstwerken. Er zijn ongelooflijk veel fonteinen. De beroemdste is van het cascade complex, waar je over de stad kan kijken. Het ziet er echt wat minder boeiend uit als er geen water uitkomt. Een week geleden zijn vanwege de winter de kranen gesloten. Geen idee of dat overal in de stad geldt, in ieder geval hebben we geen enkele fontein in werking gezien en dat geeft een treurige aanblik.

3 dagen hier is wat teveel voor de herfst/winterdag en dus fietsen we 1 van deze dagen een kleine 80km en maar liefst 1.500 hoogtemeters naar de tempel Garni en het klooster Geghard. Deze toeristische trekpleisters liggen ten oosten van Yerevan en dus niet erg op de route naar het zuiden. Door de bagage achter te laten, komen we beduidend makkelijker de bergen op. Het grappige is dat we hierdoor veel harder stuiteren op de slechtere stukken. Het gewicht van de bagage doet de banden normaliter beter als vering functioneren.

Garni is een tempel die je voor €3,- kan bezichtigen en al menigmaal is herbouwd. Het is de enige heidense tempel in Armenië en stamt uit de eerste eeuw. Het ziet er door het vele herbouwen echter niet meer zo authentiek uit. De omgeving en het regenachtige weer en daarmee wat wolken maken het alsnog een mooi plaatje.
We zijn wat meer onder de indruk van de ‘symphony of stones’. Een prachtig natuurfenomeen waar weinig aandacht aan wordt gegeven en zelfs de Lonely Planet niets over vermeldt. In de Garni kloof bevinden zich rotswanden met goed bewaard gebleven basaltkolommen. We bekijken ze van een afstandje, want het is flink afdalen op een slechte, onverharde weg met veel stenen. Dit bleek met de fietsen niet zo handig en qua tijd te ver om te lopen. We keren daarom halverwege om en maken ons op voor de klim naar Geghard. Het is in totaal 80 km fietsen om vooral dat klooster te zien… nu maar hopen dat het de moeite waard is.

Geghard is half een kathedraal en half een grot. Al merk je binnen niet wat wat is. Het is groot en indrukwekkend. Niet alleen vanaf een afstandje waarbij de wolken er mysterieus omheen hangen, ook binnen. Er zijn ongelooflijk veel “Khatshkars”; de typisch Armeens gebeeldhouwde stenen kruizen die we regelmatig zien. En enorm veel in de muren gegraveerde kruizen en tekeningen. Op een plaats komt er water uit de muren naar binnen en dit wordt door veel bezoekers als heilig water gedronken. Achter het klooster is een aantal grotwoningen die door monniken zijn uitgehouwen. In het grotgedeelte van het klooster is de akoestiek erg mooi. Dit horen we in het andere gedeelte; een prachtig gezang klinkt tot daar door. We zoeken de oorsprong op, wat even zoeken is, en vinden 5 dames hun spirituele liederen zingen. Het klinkt geweldig, indrukwekkend en is emotioneel te noemen. We zijn niet zo snel onder de indruk van gezang in een kerk, maar dit dringt echt door. Wat een timing, wat is dit mooi. Garni viel tegen maar Geghard is een must-see in Armenië!
Trouwens, alle kloosters en kerken zijn gratis te bezichtigen in Armenië. En wij vinden ze meestal veel meer de moeite waard dan de betaalde bezienswaardigheden.

Het is om 18.15 uur behoorlijk donker en we redden het wederom niet om bijtijds terug te zijn. Afdalen in het donker is niet prettig, maar het wegdek is redelijk acceptabel. Als we vlakbij Yerevan zijn, komen we op de zesbaans snelweg uit en komen we redelijk mee met het verkeer. Afdalend fietsen we 40-50 km/u. Gelukkig hebben we beide achterlicht zodat we gezien worden. ‘Thuis’ kunnen de restjes van afgelopen dagen opgewarmd worden (burrito’s gemaakt met Armeens brood: ‘lavash’, een gróót succes en wat pasta), wat erg prettig is als je een paar dagen op één plek verblijft.

We starten de vrijdag met een paar hoognodige dingen: kleding wassen en fietsverzorging. We vervangen de olie van de Rohloff naaf, verzetten de krans van Auke zijn fiets, zodat deze wat gelijkmatiger slijt en we vervangen een band van Auke’s fiets die langzaam leeg loopt. Echter blijkt ook de voorband van Hilgien opeens lek. En de gloednieuwe (?) binnenband die in Auke’s fiets is beland ook! 3 lekke banden op één dag zonder een kilometer te fietsen, hoe is het mogelijk…

Het is vrijdag, dus de ambassade van Iran in Yerevan is open! We hoopten woensdag al langs te kunnen met de code in de handen, maar helaas. Ook nu hebben we geen code. We checken meerdere keren per dag en het blijft hetzelfde bericht ‘Waiting for verification’. Hadi gaat de ambassade bellen, wat wij vanuit Georgië ook tevergeefs hebben geprobeerd. In de ambassade heb ik netjes weer mijn sjaal over mijn hoofd gedrapeerd en we kunnen gelijk terecht. Ons wordt (wederom) niets gevraagd dan “paspoort”. En dat was de gehele communicatie vanaf de overkant. Later komt een dame in het Engels uitleggen dat het visum niet klaar is en dat we maandag terug moeten komen. Als we vragen naar het e-visum zegt ze alleen maar: “Nee geen e-visa, toeristenvisum….” “Ja dat is wat we hebben aangevraagd…?” Maar ze kan niets met die info. Of we maandag terug willen komen. “Misschien wel, misschien niet klaar… Maak je geen zorgen.”

Na deze grote teleurstelling gaan we langs bij de ambassade van Artsakh. Pardon? Artsakh is sinds 2017 de naam van de zelfuitgeroepen republiek Nagorno-Karabach, die door niemand erkent wordt. Vanuit Armenië zijn er twee plekken waar je deze republiek in kan, maar aangezien het officieel onderdeel is van de republiek Azerbeidzjan willen we niet te lichtzinnig zijn in het besluit Artsakh al dan niet te bezoeken. Het is tenslotte een gebied waar een dispuut over bestaat en feitelijk een oorlogsgebied, alhoewel er al meer dan 20 jaar, dankzij een bestand, niet meer gevochten is. Goed te weten dat het een optie is, maar voor nu blijven we bij het originele plan om vanuit Armenië, Iran in te fietsen. Maandag gaan we weer terug naar de ambassade om te zien of het gelukt is met ons Iraanse visum.

Er is nog een stuk dag over, dus we besluiten naar het Genocide museum te gaan. Het museum gaat over de genocide die door het Ottomaanse rijk gepleegd is, ten tijde van de WWI, op Armeniërs. Het museum is heel indrukwekkend. Al in 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw werden er regelmatig misstanden gepleegd op Armeniërs, maar in de WWI kreeg dit een systematisch, georganiseerd karakter. Armeniërs werden op grote schaal naar concentratiekampen gebracht in het huidige Syrië. Waar ze te werk werden gesteld, waar vrouwen werden verkracht, de mensen gebruikt werden voor medische experimenten, en al dan niet actief vermoord werden. Klinkt als een gruwel verhaal uit de WWII, maar kennelijk is de genocide op de Armeniërs een grote ‘inspiratiebron’ geweest voor Hitler en zijn regime… Naar schatting zijn er rond 600.000 Armeniërs vermoord en dat terwijl de bevolking van Armenië op dit moment slechts 3 miljoen bedraagt.

Zwaar onder de indruk nemen we een taxi terug. Bij een taxi moet je altijd goed opletten dat je niet bedonderd wordt. Waar dan ook in de wereld. In Tbilisi waren we al bedonderd met een handvol waardeloze, niet-Georgische muntjes en op de heenweg naar het Genocidemuseum kregen we te weinig wisselgeld terug. En dus vragen we bij het instappen nadrukkelijk naar de prijs en het tarief. Volgens de taxi chauffeur is het een ‘spits’tarief, wat inhoudt dat het instaptarief 400 dram hoger is dan normaal; namelijk 1.000 dram (bijna 2 euro). Maar als de meter dan vervolgens veel harder op loopt dan normaal is (heen kostte de rit 600 dram), manen we de taxi chauffeur te stoppen. We stappen uit en bieden aan 600 dram te betalen, maar zeker niet de 2.700 waar de teller nu op staat. Een fikse discussie volgt, maar wij zijn echt niet bereid om dik 5 euro te betalen voor een ritje van 2 km die ons bovendien nog niets dichter bij huis heeft gebracht. De sfeer is grimmig en de taxichauffeur neemt een foto van ons om ons op een zwarte lijst te zetten bij zijn collega’s. We zijn niet echt onder de indruk en lopen weg om om de hoek een andere taxi te pakken. Een omstander die het hele gebeuren heeft aangezien, vraagt wat er is. Zij bevestigt vervolgens dat het bedrag absoluut buitenproportioneel is. De volgende taxi brengt ons netjes waar we moeten zijn voor de 600 dram die we vooraf hebben afgesproken. Het lijkt wél een grijze taxi, want bij het naderen van het centrum haalt hij ijlings het bordje ‘taxi’ van zijn dak…
Wij zullen als fietsers gelukkig weinig met dit taxi-gedoe te maken hebben. Lang leve de fiets.